Wersja z: / Version of:
2023–12-31

Grzegorz Jagodziński

Interparonimy — Interparonyma — Interparonyms

Interparonimy lub ekwiwalenty pozorne (potocznie także słowa zwodnicze, słowa zdradliwe, słowa-pułapki) to wyrazy dwóch różnych języków, podobne do siebie w piśmie lub mowie, ale mające całkiem inne znaczenie. Mogą być przyczyną omyłek w tłumaczeniu czy zrozumieniu tekstu w języku obcym. Żartobliwie określa się je nazwą fałszywi przyjaciele (ang. false friends). Warto pamiętać, że to określenie nie jest poważne, nie należy do terminologii naukowej i nie powinno być stosowane w profesjonalnych opracowaniach.

W poniższej tabeli zebrano różne pary czeskich i polskich wyrazów, które skłonni jesteśmy utożsamić mimo ich różnego znaczenia. Choć polski i czeski są blisko spokrewnione, istnieje długa lista takich wyrazów. W tabeli umieszczono także interparonimy częściowe, które niekiedy sobie odpowiadają znaczeniowo, a innym razem muszą być tłumaczone w inny sposób.

 

Interparonyma nebo povrchové ekvivalenty jsou slova dvou různých jazyků, která jsou podobná písmem nebo výslovností, ale mají zcela odlišné významy. Mohou být důvodem chyb v překladu nebo porozumění textu v cizím jazyce. Jsou vtipně označováni jako falešní přátelé. Je však vhodné připomenout, že tento termín není vážný, nepatří do vědecké terminologie a neměl by se používat v odborných studiích.

V níže uvedené tabulce naleznete dvojice českých a polských slov, které lze navzájem identifikovat i přes rozdílný význam. I když jsou oba jazyky blízko příbuzné, existuje dlouhý seznam takových slov. Tabulka také obsahuje částečná paronyma, tedy slova, která jsou někdy přeložena jako protějšky a někdy musí být přeložena různými způsoby.

 

Interparonyms or surface equivalents are words of two different languages which are similar in writing or pronunciation but have quite different meanings. They can be a reason for errors in translation or understanding of a text in a foreign language. They are termed humorously false friends. It is worth remembering, however, that this term is not serious, does not belong to scientific terminology, and should not be used in professional studies.

In the chart below you can find pairs of Czech and Polish words which can be identified with each other despite their different meanings. Even if both languages are closely related, there exists a long list of such words. The chart also contains partial paronyms, that is words which are sometimes translated counterparts, and sometimes must be translated in different ways.

czeski – polski
český – polský
Czech – Polish

Wyraz czeski
Czech word
Tłumaczenie na polski
Polish translation
Tłumaczenie na angielski
English translation
  Wyraz polski
Polish word
Tłumaczenie na czeski
Czech translation
Tłumaczenie na angielski
English translation
a i and   a a and, but
a, ale and, but
(a tedy) dlatego so, therefore
bachor żwacz maw   bachor spratek brat
brzuch, brzuszysko belly, paunch
bezcenný bezwartościowy worthless   bezcenny drahocenný priceless
błahy, nieważny fiddling, piddling, unimportant
během w trakcie, w czasie, podczas during   biegiem honem quickly
bídný marny, nędzny miserable, paltry   biedny chudý poor
nikczemny, podły wicked, mean
blahý błogi blissful   błahy malicherný, bezvýznamný petty, insignificant
blána błona membrane   błona (membrana) blána membrane
opona (mózgu) meninx
(filmowa) film film
płaszcz przeciwdeszczowy transparent raincoat
blázen błazen, trefniś fool, freak   błazen blázen fool, freak
chory umysłowo, wariat lunatic, madman klaun, šašek clown
blecha pchła flea   blacha plech sheet metal
bloud naiwniak, narwaniec crank, sucker   błąd (omyłka) chyba error, mistake
blud herezja heresy
(błędny pogląd) blud delusion, wrong view, misbelief
błąd, błędny pogląd delusion, wrong view, misbelief
brva rzęsa eyelash   brew obočí eyebrow
brzo niebawem, wkrótce, wcześnie soon, shortly, early   bardzo velmi very
budova budynek building   budowa (budowanie) stavba, stavení construction
(struktura) struktura structure
burák (burský oříšek) orzech ziemny peanut   burak červená řepa beetroot
(kůň) Al-Burak, rumak Mahometa Buraq
burza giełda bourse, exchange, organized market   burza bouře storm
bursa internát dormitory
bydlo byt, życie existence   bydło dobytek cattle
byt mieszkanie, kwatera habitation, accommodation   byt (istnienie) existence, život existence
(warunki materialne) hmotné podmínky material conditions
choť małżonek, małżonka spouse   choć (aczkolwiek, mimo że) ačkoliv, i když although, though
(przynajmniej) aspoň, alespoň at least
chudý chudy, nieurodzajny, zły lean, poor, barren, infertile   chudy (zły, nieurodzajny) chudý lean, poor, barren, infertile
biedny, ubogi poor
(szczupły) hubený, tenký, štíhlý thin, slim
skromny, nieobfity meager
chůdy szczudła stilts (nietłusty) nemastný non-greasy
chutný smaczny tasty   chętny (ochoczy) ochotný willing, eager
(przychylny) přející, přívětivý wishing, welcoming
chyba błąd, omyłka error, mistake   chyba (może, prawdopodobnie) asi, pravděpodobně surely, perhaps, probably
brak, wada defect
chyba że (pod warunkiem, że) ledaže unless
szkoda it’s a pity
chytrý bystry, mądry, sprytny, inteligentny smart, clever   chytry (skąpy) lakomý stingy
(chciwy, łasy) chtivý, žádostivý eager, desirous, avid, greedy
(cwany, szelmowski, tajemny) potutelný sly, furtive
(przebiegły, podstępny) prohnaný, lstivý crafty, cunning
(sprytny) chytrý smart
cudný cnotliwy virtuous, chaste   cudny nádherný splendid, superb
čerstvý świeży fresh, new   czerstwy (pieczywo) tvrdý, suchý, starý, oschlý, zatuchlý stale
rześki, wypoczęty fresh, rested
(cera) svěží ruddy, robust
rześki, chłodny fresh, cool, caller
červenec lipiec July   czerwieniec starý polský tolar old Polish currency
czerwiec červen June
dědina wieś, wioska village   dziedzina odvětví branch, field, realm
deska płyta plate   deska prkno plank, batten
dešťovka (voda) deszczówka rainwater   deszczówka dešťovka rainwater
(žížala) dżdżownica earthworm
divák widz spectator, watcher, onlooker   dziwak podivín freak, crank, eccentric
divan kanapa, sofa, otomana sofa, divan   dywan koberec carpet
dívka dziewczyna girl   dziwka nevěstka, prostitutka whore
dluhopis obligacja debenture, bond   długopis propisovací, propiska, propisovačka ballpoint pen
doba czas, epoka time, age   doba den, dvacet čtyři hodin twenty-four hours
okres, trwanie period, term
dobytek bydło cattle   dobytek majetek, jmění property, belongings
dráha (např. Mléčná) droga way   droga cesta, silnice way, road
(např. vzdušná) szlak, droga way
(např. sáňkářská) tor (toboggan) run
(železnice) kolej railroad
droga narkotyk drug
dupy, dup tup, tup stamp   dupa prdel arse, prat
důstojník oficer officer   dostojnik hodnostář dignitary, worthy
důstojný godny dignified   dostojny důstojný distinguished, dignified
dostojny distinguished
důvod powód, przyczyna reason, cause   dowód (potwierdzenie) důkaz evidence, proof
(dokument) průkaz card, certificate
had wąż snake   gad plaz reptile, reptilian
hádat (domnivat se) zgadywać to guess   gadać kecat, žvanit to chatter, to talk, to piffle
(předpovídat, věštit) wróżyć, prorokować to divine, to foretell, to predict
hádat se kłócić się to argue
havárie (autohavárie) wypadek accident   awaria výpadek, porucha disorder, defect
(proudu) awaria power cut, blackout
hodný grzeczny, uprzejmy, dobry kind, good, good-natured   godny (czegoś) hoden worthy
(dostojny) důstojný dignified
hody uczta feast   gody (u zwierząt) páření mating
(u ludzi) svatební hostina wedding
houba grzyb fungus   huba choroš polypore, bracket fungus, conk
hrad twierdza, gród castle   grad kroupy, krupobití hail
hřib prawdziwek, borowik prawdziwy boletus   grzyb houba fungus
huba morda, pysk, gęba mouth   huba choroš polypore, bracket fungus, conk
jablečník szanta (Marrubium sp.) horehound   jabłecznik (placek) jablkový závin apple pie
(wino) jablečné víno apple wine
jahoda (jahodník velkoplodý) truskawka strawberry   jagoda (owoc) bobule berry
(jahodník obecný, lesní jahoda) poziomka wild strawberry (czarna) borůvka blueberry
javor klon, Acer sp. maple   jawor klen, Acer pseudoplatanus sycamore
je jest is   je (zjada) jí is eating
je them (te) je them
jednak z jednej strony… z drugiej strony… on the one hand… on the other hand…   jednak (spójnik) avšak but, however, nevertheless
zarówno… jak i… both… and… (partykuła) přece jen after all
jikry ikra fish spawn   ikra jikry, rybí potěr fish spawn
skrzek frog spawn
jistota (spolehlivost) pewność certainty   istota (stworzenie) bytost, tvor being, entity
(svoboda) swoboda freedom (sens, treść) podstata, skutečný stav essence
(bezpečnost) bezpieczeństwo safety (podstawa, sedno) základ basis
jitro ranek morning   jutro (następny dzień) zítřek tomorrow, the next day
(następnego dnia) zítra tomorrow, on the next day
kdy kiedy when (interrogative)   gdy když when (relative)
když gdy, skoro, jak, jeśli when (relative)   gdyż protože because
kibic osoba doradzająca komuś na siłę kibitzer   kibic fanoušek fan, supporter
klen jawor, Acer pseudoplatanus sycamore   klon javor, Acer sp. maple
kolej tor kolejowy railway track   kolej (instytucja) železnice, dráha rail
ślad trace (pociąg) vlak train
koledż college (szereg) řada row, turn
akademik, dom studencki student house koleje (losu) osud fate
kolejní dotyczący domów akademickich student house’s   kolejny další, následující next
kolem naokoło, wokół, koło round   kołem dokola, dokolečka around
kolo koło wheel   koło (krąg) kolo wheel
rower bicycle (towarzystwo) kruh company, society
runda round (obok) kolem, vedle near, at, by
konečně wreszcie, w końcu finally   koniecznie nutně, nezbytně, bezpodmínečně necessarily
w gruncie rzeczy in fact
kouř dym smoke   kurz prach dust
kraj (oblast, krajina) kraina, region, kraj land, region   kraj (kraina) kraj land, region
(okraj) brzeg, skraj edge (skraj) kraj edge
(okres) województwo voivodeship, county (państwo) stát, země country
(začátek) początek beginning (ojczyzna) vlast homeland
krk szyja neck   kark šíje, týl, vaz cervix
gardło throat
krotký potulny docile, meek   krótki (niedługi) krátký short
oswojony tame
łagodny mild, meek, gentle (zwięzły) stručný brief, concise
bezczelny cheeky, insolent
kroupy kasza, krupy groats   krupy kroupy groats
grad hail
křeslo fotel armchair   krzesło židle chair
kupa (hvězdokupa) gromada gwiazd star cluster   kupa (gówno) hovno shit
(halda) kupa, sterta stack, heap (sterta) kupa, halda stack, heap
kúra kuracja cure, treatment   kura slepice hen
kůra kora bark (of the tree)
skórka peel
kurz [kurs] kurs course   kurz [kuš] prach dust
květen maj May   kwiecień duben April
lakomý skąpy stingy   łakomy (skąpy) lakomý stingy
(żarłoczny) požívačný gluttonous, voracious
żądny, chciwy greedy
(chciwy) chamtivý greedy
láska miłość love   laska (do podpierania się) hůl cane, stick, rod
(pręcik, np. wanilii) proutek pod
(dziewczyna) holka, kočka girl
zamiłowanie love, fondness
łaska (przychylność) přízeň, milost favour, grace
(ułaskawienie) milost pardon
líčit przedstawiać, opisywać, odmalowywać to depict   liczyć počítat to count
líčit se malować się to put on make-up, to rouge   liczyć się záležet to matter
loď (námořní) statek, okręt ship   łódź člun boat
(chrámová) nawa nave
lustr żyrandol, kandelabr chandelier, candelabrum   lustro zrcadlo mirror
maření niszczenie, marnowanie devastation, waste   marzenie touha, přání daydream, desire
mařit (záměry) niszczyć, unicestwiać to destroy, to annihilate   marzyć snít to dream
(čas) marnować to waste
milost łaska favour, grace   miłość láska love
ułaskawienie pardon
nadaný utalentowany gifted, talented   nadany nadělený granted
nápad pomysł idea, thought   napad (zbrojny, w sporcie) útok attack, assault, offensive
(choroby) záchvat attack, seizure
napevno na pewno for sure   na pewno napevno for sure
na stałe permanently
náprava poprawa improvement, remedy   naprawa (reperacja) oprava reparation, repair
(osa) oś axle
(ulepszenie) zlepšení improvement
most (front or rear) axle system
napravit poprawić to improve, to correct   naprawić opravit to repair
nepřítomný nieobecny absent, not present   nieprzytomny (bez świadomości) v bezvědomí unconscious
(błędny, oszołomiony) netečný dazed, unsound
(bez panowania) nepříčetný, zběsilý rabid, uncontrollable
obojętny indifferent
(intensywny) intenzivní, zběsilý, zuřivý intensive, rabid, furious
(roztargniony) roztržitý absentminded
nožičky nóżki little legs   nożyczki nůžky scissors
nůžky nożyczki scissors   nóżki nožičky little legs
obchod sklep shop   obchód (wizytacja) obchůzka, vizita visitation, round
handel trade (obchody) oslava celebration
obecně ogólnie, powszechnie commonly, generally   obecnie nyní, v současnosti, teď nowadays, now, presently
obecný ogólny, powszechny, pospolity general, overall, common   obecny (przy czymś) přítomný present (not absent)
(teraźniejszy) nynější, dnešní present, current
odbyt zbyt sell market   odbyt řitní otvor anus
okres powiat district, county   okres doba period
opona kurtyna curtain (in theatre)   opona (ogumienie) pneumatika, plášť tyre
(mózgu) blána meninx
oprava naprawa, remont, modyfikacja, poprawka repair, modification, correction   oprawa (okładka) vazba (book) binding
(rama, obramowanie) rám frame
(oprawka okularów) obroučky (glass) frames
(obrazu) zarámování framing (a picture)
(zwierzęcia) rušení, vykuchání, bourání evisceration, cutting
(uroczystości) úprava, provedení layout, design
(na meczu) uspořádání, formace, choreografie choreography during a match
opravit naprawić, zreperować, skorygować to repair, to correct   oprawić dát vazbu to bind
ostatní pozostały remaining, the rest   ostatni (końcowy) poslední last
inny other (najgorszy) nejhorší worst
páchnout śmierdzieć to stink, to stench   pachnąć vonět to smell
peřiny pościel bedclothes, bedding   pierzyny peřiny duvets, feather beds
pierzyny duvets, feather beds
pivnice piwiarnia beerhouse   piwnica (pomieszczenie) sklep cellar, basement
(winiarnia) podzemní vinárna underground wine bar
(kawiarnia) podzemní kavárna underground cafe
pivovar browar brewery   piwowar sládek brewer, maltster
plaz gad reptile, reptilian   płaz obojživelník amphibian
plech blacha sheet metal   plecha stélka thallus
plivat pluć to spit   pływać (nie tonąć) plavat to swim
wypluwać to spit out
(statkiem) plout to flow
plugawić, szargać to tarnish, to desecrate
plout płynąć to swim, to flow   pluć plivat to spit
plyn gaz (natural, tear etc.) gas   płyn tekutina, kapalina liquid, fluid
pokuta grzywna fine, mulct   pokuta pokání expiation
políbit pocałować to kiss   polubić mít rád, stát se laskavým to like, to become fond
poprava egzekucja, wykonanie kary śmierci execution (of a sentence of death)   poprawa (zachowania) náprava correction (of behaviour)
(polepszenie) zlepšení improvement, amelioration
(np. błędów) oprava correction (of errors)
popravit stracić, dokonać egzekucji to execute (a condemned person)   poprawić napravit to correct
porucha awaria, usterka, zaburzenie failure, disorder, fault, breakdown   poruchać pošukat to fuck for some time
postel (lůžko) łóżko bed   pościel (bielizna pościelowa) povlečení bedding, bed clothes
posłanie bed, bedding (materac, kołdra, poduszki) peřiny mattres, duvets, pillows
pošukat poruchać, popieprzyć to fuck for some time   poszukać vyhledat to seek out
pozůstalý ocalały survivor, surviving, residuary   pozostały ostatní remaining, the rest
právě właśnie, akurat just   prawie skoro, téměř almost
překonat przezwyciężyć, pokonać, opanować to overcome   przekonać přesvědčit to convince
(všechny) wyprzedzić to overtake
(rekord) pobić to break (the record)
přítomný obecny present, not absent   przytomny (świadomy) při plném vědomí conscious
współczesny contemporary, present (bystry, rozgarnięty) pohotový, bystrý swift, prompt, ready
původ pochodzenie origin   powód důvod reason, cause
sasanka zawilec windflower, Anemone sp.   sasanka koniklec pasque flower, Pulsatilla sp.
sklep piwnica cellar   sklep prodejna, obchod shop
skoro prawie, niemal almost   skoro (kiedy tylko, jak tylko) jakmile as soon as
chyba perhaps (jak, jeśli) jestliže, když if, when
skřek ryk, wrzask roar, screech   skrzek (skrzeczący głos) kvákání, kuňkání, cvrkot croak, whining, chirping
jęk groan, howl (jaja żab) jikry frog spawn
skutečnost rzeczywistość reality   skuteczność účinnost effectiveness
wydarzenie, okoliczność, fakt event, fact
skutečný rzeczywisty, realny, faktyczny actual, real   skuteczny (efektywny) účinný, efektivní efficient, effective, efficacious
prawdziwy true, real (udany) úspěšný successful
skutek uczynek, czyn, akt deed, act   skutek účinek, důsledek, úspěch effect, result
slimák pomrów, ślimak bezskorupowy slug, Limax   ślimak plž snail, gastropod
slušný dość duży, pokaźny, słuszny (rzad.) enough big, considerable   słuszny (uzasadniony) opodstatněný substantiated
przyzwoity, grzeczny decent (właściwy, trafny, poprawny) správný right, correct, proper, accurate
odpowiedni, dobry suitable, right (duży) slušný enough big, considerable
sporý (silný) silny strong   spory dosti veliký, rozměrný sizable, considerable, goodly
(malý, vzácný) nieliczny, rzadki few
správa kierownictwo managers   sprawa (kwestia, rzecz) věc, záležitost matter, thing
(dążenie, cel) vznešení cíl lofty goal, noble goal
naprawa repair, mending
(proces sądowy) věc, soudní řízení lawsuit
správce kierownik, zarządca manager   sprawca pachatel, původce doer, maker, perpetrator
spravit naprawić, zreperować to repair   sprawić (być przyczyną) způsobit, učinit to cause, to make
poprawić, polepszyć to correct, to make better (sobie) koupit, sehnat si, pořídit si to buy
správný słuszny, właściwy, trafny, poprawny right, correct, proper, accurate   sprawny (zręczny, zdolny) zručný, nadaný efficient, proficient, dexterous
świetny excellent (niezepsuty) dobře fungující good working
statek gospodarstwo rolne homestead, farm   statek (pływający) loď ship
posiadłość, majątek property, estate
(arch., pot. naczynie) nádobí dishes, crockery
wartość, dobro value
stan namiot tent   stan (sytuacja) stav, situace, status state, condition
(społeczeństwa) stav social layer
dowództwo command, leadership (część państwa) stát state (of a country)
(talia, pas, kibić) pás waist
stav (situace) stan state, condition; social layer   staw (zbiornik wodny) rybník, jezero, vodní nádrž pond
(tkalcovský) krosno loom (połączenie kości) kloub joint
svěží świeży fresh, new   świeży svěží fresh, new
czerstwy, zdrowy ruddy, robust (chleb) čerstvý fresh
šíje szyja neck   szyja krk, šíje neck
kark cervix
przesmyk isthmus
šukat pieprzyć, dupczyć to fuck   szukać hledat to search
tábor tabor (gypsy) camp   tabor (obozowisko) tábor camp
obóz camp (środków transportu) park rolling-stock, train
také też, także also, as well   takie takové so, such
tlak ciśnienie, presja, nacisk pressure, stress   tłok (urządzenie) píst piston
(ścisk) tlačenice crush, jam
tyl tiul tulle   tył (zaplecze) týl rear
týl tyły, zaplecze rear
(część, strona) zadní strana back, back side
kark cervix
(kierunek) zpět backwards
potylica occiput
ubikace noclegownia, kwatery quarters, dormitory   ubikacja záchod toilet, WC
účinek skutek, efekt, działanie, konsekwencje effect, impact   uczynek skutek deed, act
účinný skuteczny, efektywny efficient, effective, efficacious   uczynny úslužný, ochotný, užitečný obliging, helpful
úprava uregulowanie (cen) (price) adjustment   uprawa (roli) obdělávání (field) cultivation
modyfikacja modification
(roślin) pěstování growing (plants)
(gravitační) wzbogacanie (gravity) concentration
(teren) školka, pozemek growing area
forma form, layout
upravit (oběd) przygotować, przyrządzić to cook, to prepare (dinner)   uprawić (grządkę) obdělat, vzdělat to grow a bed
(terén) posprzątać, uporządkować to clean up (the area)
(vlasy) poprawić, ułożyć to arrange (sb’s hair)
(daně) uregulować (podatki) to arrange (taxes)
(hru) dokonać aranżacji to arrange (a play)
(text) wnieść poprawki to amend
(byt) urządzić to arrange (an appartment)
(šaty) przerobić to make over (clothes)
upřímný szczery candid, frank   uprzejmy zdvořilý kind, polite
válka wojna war   walka (bój, potyczka) boj fight, combat
(współzawodnictwo) zápas, střetnutí contest, rivalry
věc rzecz thing   wiec shromáždění, tábor lidu meeting, rally
vizita wizytacja visitation   wizyta návštěva visit
vizitka wizytówka business card
vojna służba wojskowa military service, recruit service   wojna válka war
vonět pachnąć, pachnieć to smell   wonieć páchnout to stink, to stench
výpadek (těžby) obniżenie (wydobycia), przestój sudden reduction, demurrage   wypadek (katastrofa) nehoda, havárie accident
(proudu) brak, awaria power cut, blackout
(wydarzenie) událost incident, event, happening
(ůplný) (całkowity) zanik pamięci amnesia
záchod ubikacja, toaleta toilet, WC   zachód západ west; sunset
záclona firana light curtain   zasłona závěs, opona heavy curtain
základ podstawa, fundament basis, foundation   zakład (przedsiębiorstwo) závod, podnik business, enterprise
(instytucja) ústav institute
(umowa) sázka bet
(podwinięta część sukni) záložka pleat
zákon prawo law   zakon církevní řád convent, monastery
ustawa act
záležet liczyć się to matter   zależeć záležet, záviset to depend
zależeć to depend
zápach smród, odór stench, stink   zapach vůně, pach smell
závěs zawias hinge   zawias závěs hinge
(těžký) kotara, zasłona heavy curtain
zwis sag
zboží towar goods, merchandise   zboże obilí grain, corn
zdařit se udać się, powieść się to succeed   zdarzyć się udát se, stát se to happen
zdroj źródło source   zdrój lázně spa
zprava prawicowy rightist   sprawa (kwestia, rzecz) věc, záležitost matter, thing
z prawej strony from the right
(dążenie, cel) vznešení cíl lofty goal, noble goal
zpráva wiadomość news
(proces sądowy) věc, soudní řízení lawsuit
raport report, statement

Źródła – Zdroje – Sources

Obok własnych spostrzeżeń wykorzystano następujące źródła / Kromě vlastního pozorování byly použity následující zdroje / Beside own observation, the following sources have been used: