Część poprzednia – Powrót do pierwszej strony
Kliknij wyraz, by usłyszeć jego wymowę
| Fonem | Pisownia | Przykłady | Wymowa | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Sonanty płynne | ||||
| /r/ | r | krowa | /krova/ | |
| /l/ | l | lalka | /lalka/ | |
| Sonanty nosowe | ||||
| /m/ | m | mysz | /myš/ | Przed „f”, „w” przechodzi w /w̃/. Jest także drugim składnikiem „ę”, „ą” przed zwartymi wargowymi /p, b/. |
| ę /em/ | sęp | /semp/ | ||
| głęboki | /gwemboḱi/ | |||
| ą /om/ | kąpiel | /komp′el/ | ||
| trąba | /tromba/ | |||
| /n/ | n | nos | /nos/ | Przed szczelinowymi i „r” zmienia się w /w̃/, przed /i, ′, ć, ʒ́, j/ – w /ń/. Przed /č, ǯ/ jest dziąsłowe. |
| poncz | /ponč/ | |||
| kindżał | /ḱinǯaw/ | |||
| szynki | /šynḱi/ | Przed prewelarnymi /ḱ, ǵ/ i welarnymi /k, g/ zmienia się odpowiednio w /ŋ́/ lub /ŋ/, lecz tylko w niektórych zapożyczeniach. Poza tym zachowuje swoją zębową artykulację. | ||
| ongiś | /onǵiś/ | |||
| szynka | /šynka/ | |||
| dyngus | /dyngus/ | |||
| ę /en/ | pręt | /prent/ | Jest również drugim składnikiem „ę”, „ą” przed zębową zwartą /t, d/ lub afrykatą /c, ʒ/ oraz przed afrykatą dziąsłową /č, ǯ/ (wtedy ma artykulację dziąsłową). | |
| grzęda | /gženda/ | |||
| ręce | /rence/ | |||
| nędza | /nenʒa/ | |||
| pęczek | /penček/ | |||
| poręczże | /porenǯže/ | |||
| ą /on/ | kąt | /kont/ | ||
| mądry | /mondry/ | |||
| chcąc | /xconc/ | |||
| żądza | /žonʒa/ | |||
| pączek | /ponček/ | |||
| połączże | /powonǯže/ | |||
| /ń/ | ń | słoń | /swoń/ | Zazębowa, spalatalizowana nosówka. Może wystąpić na końcu wyrazu lub przed spółgłoska – wtedy piszemy „ń”. Przed samogłoską pisane jest „ni”, przed „i” – „n”. |
| słońce | /swońce/ | |||
| ni | niańka | /ńańka/ | ||
| n | nić | /ńić/ | ||
| kanciasty | /kańćasty/ | Pisownia „n” (w zapożyczeniach – niektóre z nich są dobrze przyswojone) występuje też przed /ć, ʒ́/ („ci”, „dzi”). | ||
| Andzia | /ańʒ́a/ | |||
| ę /eń/ | zięć | /źeńć/ | Jest też drugim składnikiem „ę”, „ą” przed zazębowymi afrykatami /ć, ʒ́/. | |
| będzie | /beńʒ́e/ | |||
| ą /oń/ | wziąć | /vźońć/ | ||
| kądziel | /końʒ́el/ | |||
| /ŋ́/ | n | bankier | /baŋ́ḱer/ | Prewelarny (spalatalizowany) wariant /ŋ/, tylko przed prewelarnymi zwartymi /ḱ, ǵ/. Zapisywany „n” w zapożyczeniach (w wyrazach rodzimych „n” zachowuje swoją artykulację zębową w takiej pozycji). |
| songi | /soŋ́ǵi/ | |||
| ę /eŋ́/ | ręki | /reŋ́ḱi/ | ||
| węgiel | /veŋ́ǵel/ | |||
| ą /oŋ́/ | pąki | /poŋ́ḱi/ | ||
| sągi | /soŋ́ǵi/ | |||
| /ŋ/ | n | bank | /baŋk/ | Tylko przed welarnymi. Zapisywane „n” w zapożyczeniach. |
| Anglik | /aŋglik/ | |||
| ę /eŋ/ | ręka | /reŋka/ | Jest też drugim składnikiem „ę”, „ą” przed zwartymi welarnymi /k, g/. | |
| sięgać | /śeŋgać/ | |||
| ą /oŋ/ | pąk | /poŋk/ | ||
| ciągnąć | /ćoŋgnońć/ | |||
Strona główna – Gramatyka polska
2022-03-14