postać pl	postać psł	postać pie	uwagi
Polish form	Common Slavic	Proto-Indo-European	remarks
A
a	†a	*ōd
aby	†a by, †a byle
acz	†jače ‘jak’
acz	†a či; †a čь
aczkolwiek	†jače kolikъ věkъ
admirał			stpol. amirał, fr. amiral
albo	†a li-bo
albowiem	†a bo věmь		stpol. abowiem
ale	†a le ‘a tylko’
ani	†a ni
ano	†a ono
anioł	†anъǵelъ		gr. ággelos ‘zwiastun’, łac. angelus
ano	†a ono
azali	†a iza-li ‘a czy’
aż	†a-sь-že ‘oto’
aż	†a-li-že
B
baba	†baba	*bhābhā	lit. bóba, *bhā- ‘wypowiadać’
babrać	†babrati		od †paprati
baczyć	†bačiti ‘przyglądać się pilnie’	*bhā-k-	*bhāko- ‘szaman’
bać się	†bojěti sę, †boji-	*bhoi-	*bhei-, *bhoi-, *bhi-, *bhī-; skr. bhayam ‘bojaźń’, lit. baidýti ‘straszyć’, gr. pheídesthai ‘unikać’
badać	†badati		iterat. do †bosti, †bode-
bagno	†bagъno, †bagъnъ		tylko płn.słow, najpierw o roślinie Ledum
bajać	†bajati, †baje-	*bhā-	< ‘wypowiadać uroczyście’, łac. fārī, gr. phēmi ‘mówię’
bajoro	†bajorъ		wg. jezioro, rum. baie ‘kąpiel’
bałwan	†bъlvanъ		stcz. balvan
bambosze			fr. babouches, arab. bābūš
bania	†banja		‘coś okrągłego’ < ‘mała łaźnia’, łac. bānea < balinea, gr. balaneĩa
baran	? †bar-agnъ		†barati ‘walczyć, uderzać’, iter. do †borti, †borje-, zam. †ovьnъ, †agnьcъ
barć	†br̥tь	*bhorti-	‘gniazdo pszczele’ < ‘miód zebrany’ < ‘zebrany pokarm’; od *bher- ‘brać’
bardo	†bŕ̥do	*bherdho	‘przybijaczka w krosnach’, ang. board, gr. bríthein ‘ciążyć’
bardzo	†br̥zo	*bhorǵh-	od *bhr̥ǵhu- ‘krótkotrwały’, gr. brakhýs, łac. brevis
bargiel	†bŕ̥g-lězъ		st.pol. birzgl, bierzgiel; †berg- ‘góra, urwisko’
bark	†br̥kъ	*bhorko-	< ‘coś sterczącego na dwie strony’, łac. furca ‘widły’
barłóg	†bŕ̥logъ		? od †bergti, †berže- ‘kryć’; węg. barlang, lit. burlungis ‘miejsce bagniste’, bur̃las ‘brud’, gr. phorytós ‘odpadki’
barszcz	†br̥stjъ	*bhorstjo-	*bhr̥sti- f ‘szpic, kolec’
baśń	†basnь f	*bhā-sni-
batog, bat	†batogъ		†patokъ ‘latorośl, pęd jednoroczny’; od †potekti ‘pobiec’
bawełna			wg. wełna, st.wł. bavella, łac. malvella
bawić	†baviti	*bhōu-	causat. do †byti (*bhū-)
bawół			stpol. bąwół, wg wół, st.wł. buvalo, łac. būbalus, gr. boúbalos
bazgrać	†paskrati
bażant			st.bawar. basant, śr.g.niem. fasant, fasān, łac. phāsiānus od gr. miasta Phāsis w dzisiejszej Gruzji
bąbel	†pǫpylь
bąk	†bǫkъ	*bom-	onomatopeiczne
bebechy	†bl̥bl̥xy	*-bhol-so-	gr. phállos
bechtać	†bъxъtati	*bhus-	‘podsycać ogień by buchnął płomieniem’; *bheu- ‘uderzać’
beczka	†bъčjy, †bъčjъve; †bъčjъka	*bhuk-j-ū-	germ. bukjō (?)
bedłka, bdła	†bъdla	*bhudh-lā	†bъděti ‘czuwać’; lit. budìs f ‘rodzaj grzyba’, †bъdrъ ‘czujny, rześki’
bednarz	†bъdьnarь	*bhudh-in-	†bjudo ‘misa drewniana’; *bheudh- ‘żłobić’
bełch	†bl̥xъ	*bholso-	‘brzuch bydlęcy’ (gr. phallós)
bełkotać	†bl̥kotati		intens. do †bl̥kati, †bl̥četi
bełtać	†bl̥tati		od ? †belti, †bele- < *bhel- ‘tłuc’
ber	†bъrъ, †bъru	*bhuru-
bestwić	? †běsьstviti		zam. ? biestwić
bez	†bъzъ	*bhuǵhu-
bez	†bezъ ‘obok; przez’	*bheǵhi ‘na zewnątrz’	st.pol. biez; st.słow. ? †bezь
bęben	†bǫbъnъ	*bunbuno-
będący	†bǫdy, bǫdǫtja		ter. zam. sący; przyszły zam. †byšję, †byšjętja < *bhū-s-j-
będę	†bǫdǫ, †bǫde-	*bhundh-	od *bheudh-, *bhoudh- ‘budzić’
biada	†běda	*bhoidhā-	‘niedola, przymus’; bieda bez przegłosu
biały, biel	†bělъ-jь, †bělь	*bhē-l-	*bhē-, *bhə- ‘jaśnieć’
bić	†biti, †bьje-	*bhi-	*bhei-, *bhoi-, *bhi-, *bhī- ‘uderzać dla zastraszenia’
biec	†běgti, †běže-	*bhēug-	zam. †bjugti < *bheug- wg iter. běžěti < *bhēug-
biedzić się	†běditi sę	*bhoid-	‘pokonywać, przymuszać’; (?) causat. do (?) †bisti, †bide- < *bheid-
bieg, biegać	†běgъ, †běgati	*bhēug-	‘ucieczka’, ‘uciekać’
bieluń	†belnъ		wsch.słow. belenъ; słow. z germ.
bierwiono	†bŕ̥vьno	*bherwi- ‘most’	st.pol. birzwno
bies	†běsъ	*bhē-so-	‘demon’ < ‘środek narkotyczny’, ‘jasność’ (rutenizm, stąd brak przegłosu)
biesiada	†besěda		od †běsъ ze skróceniem
biodro	†bedro	*bhedh-ro-	‘wypukłość ciała’ < ‘przewiązka snopa’; *bhe(n)dh- ‘wiązać (w snopy)’
bisior	†bisьrъ		< ‘perła’; arab. busra ‘paciorek szklany’
blady	†blědъ-jь	*bhlēd-o-
blask	†blěskъ	*bhloiǵ-sko-
blekot	†blekotъ, †blějati	*blēu-	†blekotati, †blekati, †blějati ‘beczeć (o owcy)’, onomatopeiczne
bliski	†blizъkъ-jь	*bhlīǵu-	stpol. blizu ‘blisko’; *bhlēiǵ- ‘zderzać się’
blizna	†bliz-ьna	*bhlīg-	stpol. bliźna ‘skaza na tkaninie, nić bliźniacza’
blizna	†blju-zna	*bhleu-	stpol. bluzna ‘stara rana’ < ‘ropa’, skąd bluźnić
bluszcz	†bjusčjъ	*bheuǵh-sk-jo-	*bheuǵh- ‘wyginać się’
bluzgać	†bljuzgati		od †pljuskati
blwać, bluje	†bljъvati, †bljuje-	*bhleu-	‘wymiotować’ < ‘wylewać z siebie’
błazen	†blaznъ	*bhlā-	< ‘głupiec’ < ‘znachor’ i ‘wiatr’ (łac. flāre, flāmen); od ? †blati ‘wiać’
błądzić	†blǫditi	*bhlondh-	iter. od †blęsti, †blęde- < *bhlendh- ‘ciemnieć’
błogi	†bolgъ-jь	*bholg-	< ‘jasny’; *bhelg-, *bhl̥g- ‘błyszczeć’
błona	†bolna	*bhol-n-ā-	*bhel- ‘pokrywać’
bóść	†bosti	*bhodh-
brać, biorę	†berǫ	*bher-
brew	†brъvь	*bhrū-	lit. bruvìs
C
cały	†cělъ-jь		gr. koĩly, sprus. kails
cena	†cěna		lit. kainà
co	†čьto, Acc. †čьso
czarny	†čŕ̥nъ-jь
czerw	†čŕ̥vь		lit. kir̃vis
częsty	†čęstъ-jь		lit. kim̃štas
cztery	†četyri	*kʷetūr-	zob. liczebniki – see numerals
czwarty	†četvŕ̥tъ-jь	*kʷetwer-to-	zob. liczebniki – see numerals
czworo	†četvero	*kʷetwero-	zob. liczebniki – see numerals
Ć
D
drugi	†drugъ-jь	*dhrougho-	zob. liczebniki – see numerals
drzewo	†dervo
dusza	†duša
dwa	†dъva	*duwō	zob. liczebniki – see numerals
dwór	†dvorъ
działo	†dělo
dzieło	†dělo		por. działo
dziesiąty	†desętъ-jь	*deḱem-to-	zob. liczebniki – see numerals
dziesięć	†desętь	*deḱem-ti-	zob. liczebniki – see numerals
dziewiąty	†devętъ-jь	*newen-to-	zob. liczebniki – see numerals
dziewięć	†devętь	*newen-ti-	zob. liczebniki – see numerals
E
F
G
gęś	†gǫsь	*ǵhans-i-
gnać	†gъnati, †ženǫ		dzis. gnam, lit. genù
gnieść, gniotę	†gněsti, †gnětǫ		wtórnie †gnesti, †gnetǫ; cz. hnísti, hnětu
grzech	†grěxъ		cz. hřích
gwiazda	†gvězda
H
I
iść	†iti	*ei-	lit. eĩti
J
jeden	†jedinъ	*ed-oino-	zob. liczebniki – see numerals
K
Katowice	†kǫtovice
kto	†kъto
kwiat	†květъ
kwitnąć	†kvisti		stpol. kwiść
L
lichy	†lixъ-jь	*leis-o-	‘marny, biedny’
lichy	†lixъ-jь	*leikʷ-so-	‘zły moralnie’ < ‘ostatni’
lis	†lisъ, †lisa	*leips-o-
Ł
łakomy	†ólkomъ-jь
łania	†ólni-
łokieć	†õlkъtь
łódź	†õldi-
M
męczyć	†mǫčiti		lit. mánkyti
mgła	†mьgla		lit. miglà
miech	†měxъ		lit. maĩšas
miedza	†medja
mleko	†melko
młody	†moldъ-jь
modlić się	†modliti sę
móc, mogę	†mogǫ, †možeši
mucha	†muxa
N
noc	†notjь < †noktь
noga	†noga
O
oba	†oba	*obhō	zob. liczebniki – see numerals
osa	†osa		lit. vapsà
osiem	†osmь	*oḱt-mi-	zob. liczebniki – see numerals
otrok	†otrokъ		stpol. ‘młodzieniec’
Ó
ósmy	†osmъ-jь	*oḱt-mo-	zob. liczebniki – see numerals
P
piąty	†pętъ	*penkʷ-to-	zob. liczebniki – see numerals
pierwszy	†pŕ̥vъ-jь	*perəw-o-	zob. liczebniki – see numerals
pies	†pьsъ	*piḱ-o-
pięć	†pętь	*penkʷ-ti-	zob. liczebniki – see numerals
pleść, plotę	†plesti, †pletǫ
przez	†brezъ		‘bez’ (zam. brzez)
R
radło	†órdlo
ramię	†órmę
raz	†razъ	*(w)rōǵ-	zob. liczebniki – see numerals
ręczyć	†rǫčiti
ręka	†rǫka
róść	†õrsti
równy	†õrvьnъ-jь
S
siedem	†sedmь	*septmi-	zob. liczebniki – see numerals
siódmy	†sedmъ-jь	*septmo-	zob. liczebniki – see numerals
skrzydło	†kridlo
słuch	†sluxъ
słyszeć	†slyšěti
socha	†soxa	*ḱokhā
spać, śpię	†sъpati, †sъpjǫ
sto	†sъto < *sumta	*ḱomto-	zob. liczebniki – see numerals
suchy	†suxъ		lit. saũsas
syn	†synъ	*sūnu-	lit. sūnùs
szady	†śědъ-jь
szary	†śěrъ-jь	*khoiro-	gr. khoĩros
sześć	†šestь	*ksweḱs-ti-	zob. liczebniki – see numerals
szósty	†šestъ-jь	*ksweḱs-to-	zob. liczebniki – see numerals
Ś
świeca	†světja
T
trzeci	†tretь-jь	*tre-tjo-	zob. liczebniki – see numerals
trzy	†tri	*trī	zob. liczebniki – see numerals
tuczny	†tučьnъ-jь		lit. tãukinas
tur	†turъ	*(s)tauro-	ang. steer, p-semic. *θawr-um
U
W
wąski	†ǫzъkъ-jь		lit. añkštas
wełna	†vĺ̥na	*welənā	łac. lāna
widzieć	†viděti
wierzch	†vŕ̥xъ		lit. viršùs
wieść, wiodę	†vesti, †vedǫ
wilk	†vĺ̥kъ		lit. vilkas
wóz	†vozъ
wróg	†vorgъ
wtóry	†vъtorъ-jь	*antoro-	zob. liczebniki – see numerals
Z
ząb	†zǫbъ		lit. žam̃bas
Ź
Ż
żołna	†žĺ̥na		lit. gilnà
żółty	†žĺ̥tъ-jь
żyła	†žila	*gʷhinslā	lit. gýsla, gį́sla, łac. fīlum ‘nić’, orm. ǰil ‘nerw’; (?) stisl. kvísl ‘gałązka’ (< *gʷīsl-), ? gr. phléb-, ? łac. vēna
żywy	†živъ		lit. gývas
żyzny	†žiznъ-jь